Service Mesh, mikroxidmət (microservices) arxitekturası əsasında qurulmuş sistemlərdə xidmətlər (yəni fərqli tətbiq komponentləri) arasında ünsiyyəti idarə edən və nəzarət edən xüsusi bir infrastruktur təbəqəsidir. Bu texnologiya tətbiqin əsas biznes məntiqindən ayrı şəkildə işləyir və xidmətlər arasında əlaqəni daha təhlükəsiz, müşahidəolunan və elastik edir.

Əsas məqsədi — mikroxidmətlər arasında şəbəkə əsaslı qarşılıqlı əlaqələrin idarə olunmasını avtomatlaşdırmaq və sadələşdirməkdir, beləliklə proqramçılar yalnız tətbiqin funksionallığına fokuslana bilərlər.

⚙️ Service Mesh necə işləyir?

Service Mesh adətən “sidecar proxy” adlanan köməkçi modullar vasitəsilə tətbiqin hər bir xidmətinə yerləşdirilir. Bu proxy-lər, məsələn, Envoy, hər xidmətin yanına qoşulur və bütün trafik bu vasitədən keçərək idarə olunur. Məşhur Service Mesh platformalarına Istio, Linkerd, Consul Connect və Kuma daxildir.

🔑 Əsas funksiyaları:

1. Xidmətlərarası yönləndirmə və balanslaşdırma (routing & load balancing):
2. Gələn sorğuların düzgün xidmətə yönləndirilməsi və yükün ədalətli bölüşdürülməsi.
3. Təhlükəsizlik (security):
4. Xidmətlərarası əlaqələrin TLS ilə şifrələnməsi, identifikasiya və autentifikasiya sistemləri.
5. Müşahidə və monitorinq (observability):
6. Tracing, logging və metriklərin toplanması. Bu sistemlər xidmətlərarası əlaqələrə dair aydın görünürlük təmin edir.
7. Retry, timeout və circuit breaker kimi şəbəkə idarəetməsi funksiyaları:
8. Avtomatik yenidən cəhd, əlaqə kəsilmə hallarında cavabın bloklanması və ya dayandırılması.
9. Versiya nəzarəti və A/B testləri:
10. Trafikin fərqli versiyalar arasında paylanması (canary deployment, blue-green deployment və s.)

🧠 Service Mesh niyə vacibdir?

Mikroxidmət arxitekturasında tətbiq bir çox kiçik xidmətlərə bölünür. Bu xidmətlər daimi şəkildə bir-biri ilə ünsiyyətdə olur. Hər bir xidmətdə ayrı-ayrılıqda bu əlaqəni idarə etmək çətin, riskli və qeyri-effektiv ola bilər. Service Mesh bu funksiyaları mərkəzləşdirərək sadələşdirir:

• Təhlükəsizlik artır
• Monitorinq və diaqnostika asanlaşır
• Sorğular daha elastik və etibarlı olur
• Tətbiq dəyişmədən şəbəkə davranışı konfiqurasiya edilə bilir

📌 Service Mesh harada istifadə olunur?

• Böyük və kompleks sistemlərdə
• Bulud-native (cloud-native) tətbiqlərdə
• Kubernetes əsaslı infrastrukturlarda
• CI/CD prosesləri və dinamik şkalalanma tələb olunan layihələrdə

❗ Üstünlüklər və məhdudiyyətlər:

✅ Üstünlüklər:

• Mərkəzləşdirilmiş nəzarət
• Güclü müşahidə imkanları
• Xidmətlər arasında daha güclü təhlükəsizlik
• Şəbəkə davranışlarının tətbiqə toxunmadan idarəsi

⚠️ Məhdudiyyətlər:

• Quraşdırma və konfiqurasiya mürəkkəb ola bilər
• Kiçik layihələr üçün artıq resurs sərfiyyatı yarada bilər
• Öyrənmə əyrisi yüksəkdir (xüsusilə Istio kimi sistemlərdə)

🔚 Nəticə:

Service Mesh — mikroxidmətlərdən ibarət müasir tətbiqlərin etibarlı, təhlükəsiz və izlənəbilən şəkildə işləməsi üçün zəruri bir infrastrukturdur. Bu yanaşma, inkişaf komandalarına daha az kodla daha çox funksionallıq və nəzarət imkanı verir, xüsusilə geniş miqyaslı və dinamik sistemlərdə böyük üstünlüklər yaradır.