Open Source və ya Açıq Mənbə termini, mənbə kodu istənilən şəxs tərəfindən açıq şəkildə əldə edilə bilən proqram təminatını ifadə edir. Bu cür proqramlarda istifadəçilər kodu oxuya, dəyişdirə, inkişaf etdirə və öz versiyalarını yaymaqda sərbəst ola bilərlər – bütün bunlar müəyyən açıq mənbə lisenziyaları çərçivəsində baş verir.
Open Source anlayışı şəffaflıq, əməkdaşlıq və ictimai inkişaf fəlsəfəsinə əsaslanır. Fərdi şəxslər, könüllülər və təşkilatlar dünyanın müxtəlif yerlərindən bu proqramlara töhfə verə bilər. Bu isə həm funksional genişlənməyə, həm də təhlükəsizlik və keyfiyyət baxımından davamlı təkmilləşməyə səbəb olur.
Open Source proqram təminatının əsas xüsusiyyətləri:
- Mənbə koduna açıq çıxış: Hər kəs proqramın arxa planını öyrənə və dəyərləndirə bilər.
- Dəyişdirmə azadlığı: İstifadəçilər proqramı öz ehtiyaclarına uyğun olaraq dəyişə bilər.
- Yenidən yayma hüququ: Orijinal və ya dəyişdirilmiş proqramları başqaları ilə bölüşmək mümkündür.
- Birlikdə inkişaf: Açıq icmalar vasitəsilə kollektiv şəkildə inkişaf etdirilir.
- Kömək və dəstək icması: Aktiv istifadəçi və tərtibatçı icmaları proqramın davamlı inkişafını təmin edir.
Open Source-un üstünlükləri:
- Şəffaflıq və güvən: Hər kəs proqramın necə işlədiyini görə və qiymətləndirə bilər.
- Təhlükəsizlik: Açıq kod sayəsində zəifliklər daha tez aşkarlanır və düzəldilir.
- Uyğunlaşma imkanı: İstifadəçilər proqramı spesifik ehtiyaclara uyğunlaşdırmaq imkanına malikdir.
- Aşağı xərc: Adətən pulsuz təqdim olunur, bu da fərdi və korporativ istifadəçilər üçün xərcləri azaldır.
- Öyrənmək üçün imkanlar: Tələbələr və yeni başlayanlar üçün real proqramlaşdırma təcrübəsi təqdim edir.
Məşhur Açıq Mənbə Proqramlara Nümunələr:
- Linux – Açıq mənbəli əməliyyat sistemi.
- Mozilla Firefox – Veb brauzer.
- WordPress – Kontent idarəetmə sistemi.
- Apache – Veb server proqramı.
- LibreOffice – Ofis proqramlar paketi.
- Blender – 3D modelləmə və animasiya aləti.
- Python – Açıq mənbəli proqramlaşdırma dili.
Açıq Mənbə Lisenziyaları:
Open Source proqram təminatı aşağıdakı lisenziyalardan biri ilə yayıla bilər:
- MIT License
- GNU General Public License (GPL)
- Apache License 2.0
- BSD License
Bu lisenziyalar istifadəçilərə proqramdan necə istifadə edə biləcəklərini və onu necə paylaşa/dəyişə biləcəklərini hüquqi baxımdan müəyyən edir.