Brauzer (və ya veb brauzer) — istifadəçilərin internetdəki veb saytları açmasına, görüntüləməsinə və onlarla qarşılıqlı əlaqədə olmasına imkan verən proqram təminatıdır.

Ən məşhur brauzerlərə aşağıdakılar daxildir:

• Google Chrome
• Mozilla Firefox
• Safari (Apple cihazlarında)
• Microsoft Edge
• Opera

🔹 Brauzer necə işləyir?

Brauzer istifadəçi tərəfindən daxil edilən veb ünvanı (URL) vasitəsilə internetə sorğu göndərir. Bu sorğu saytı yerləşdirən serverə çatır və server brauzerə cavab olaraq fayllar göndərir:

• HTML – səhifənin strukturu
• CSS – səhifənin dizaynı, rəngləri, ölçüləri
• JavaScript – səhifənin interaktiv funksiyaları

Brauzer bu faylları oxuyur, emal edir və istifadəçiyə vizual və interaktiv bir veb səhifə kimi təqdim edir.

🔸 Brauzerin əsas funksiyaları:

1) Veb səhifələrin yüklənməsi və göstərilməsi

• Mətn, şəkil, video və digər məzmunları düzgün formatda göstərmək

2) Təhlükəsizlik və məxfilik funksiyaları

• HTTPS dəstəyi, brauzer genişlənmələri (extensions), gizli rejim (incognito mode), cookie nəzarəti

3) İnteraktivlik təminatı

• Form doldurma, düymələrə klikləmə, real vaxtda məlumat yeniləmə (AJAX)

4) Fayl yükləmə və ötürmə

• Şəkil, sənəd və ya proqram fayllarını yükləmə və ya göndərmə funksiyaları

5) Uzantılar və əlavələr dəstəyi

• Reklam bloklayıcılar, parol menecerləri, tərcümə vasitələri və s.

🔸 Brauzerin arxa plan texnologiyaları:

Brauzerlər müxtəlif texnologiyaları dəstəkləyir:

• DOM (Document Object Model) – HTML sənədini strukturlaşdırılmış obyekt ağacına çevirir
• CSSOM – dizayn məlumatlarını modelləşdirir
• Render Engine (məs: Blink, WebKit) – səhifəni vizual hala gətirən mühərrikdir
• JavaScript Engine (məs: V8, SpiderMonkey) – skriptləri emal edib interaktivlik yaradır

Maraqlı Fakt:

İlk brauzer 1990-cı ildə Tim Berners-Lee tərəfindən yaradılmışdı və sadəcə “WorldWideWeb” adlanırdı. Bugünkü brauzerlər isə artıq video zənglərdən tutmuş, oyunlara qədər çoxşaxəli imkanlar təklif edir.

Nəticə:

Brauzer sadəcə interneti “açmaq” üçün bir proqram deyil. O, hər bir kliklə arxa planda onlarla texnologiyanı işə salaraq sənə vizual və funksional bir təcrübə təqdim edir. Bu səbəbdən brauzerlər rəqəmsal həyatın ayrılmaz parçasıdır.