Data Redundancy, yəni məlumat təkrarı, verilənlər bazasında eyni və ya oxşar məlumatın bir neçə dəfə müxtəlif yerlərdə saxlanılması halıdır. Bu, çox vaxt verilənlər bazasının düzgün dizayn edilməməsi və normallaşdırılmaması nəticəsində baş verir. Başqa sözlə, məlumat təkrarı — bir və eyni informasiyanın birdən çox cədvəldə və ya sətrdə təkrarlanması deməkdir.

Nə üçün Data Redundancy baş verir?

1. Əlaqələrin qurulmaması: Cədvəllər arasında əlaqə yaratmaq əvəzinə eyni məlumatı bir neçə dəfə daxil etmək.
2. Verilənlər bazasının normallaşdırılmaması: Əgər məlumat düzgün şəkildə hissələrə bölünmürsə və hər bir hissə ayrıca cədvəldə saxlanmırsa, təkrarlanma qaçılmaz olur.
3. Əvvəlki sistemlərdən keçid: Bəzi hallarda köhnə və ya sadə sistemlərdən keçid zamanı təkrarlanan məlumatlar yeni sistemə ötürülə bilər.

Data Redundancy-in mənfi cəhətləri

1. Disk sahəsinin itirilməsi: Təkrarlanan məlumatlar daha çox yaddaş tutur, bu da resursların səmərəsiz istifadəsinə səbəb olur.
2. Məlumat uyğunsuzluğu (Data Inconsistency): Eyni məlumat fərqli yerlərdə fərqli cür saxlanıla bilər və bu zaman sistem hansı versiyanın doğru olduğunu müəyyən edə bilməz.
3. Əməliyyat xətaları: Eyni məlumat bir neçə yerdə dəyişdirilməli olduqda insan səhvləri daha çox olur.
4. Performansın azalması: Məlumat axtarışı, yenilənməsi və idarə edilməsi çətinləşir və daha çox vaxt aparır.
5. Məlumatların bütövlüyünün pozulması: Təkrarlanan və uyğunsuz məlumatlar arasında əlaqənin itməsinə səbəb olur.

Data Redundancy-in idarə olunması yolları

• Verilənlər bazasının normallaşdırılması: Məlumatlar hissələrə bölünərək əlaqəli cədvəllərdə saxlanılır. Bu proses I, II və III normal formalara bölünərək aparılır.
• Foreign Key və Primary Key istifadəsi: Cədvəllər arasında düzgün əlaqələr yaradılır və məlumat təkrarı əvəzində istinad sistemi qurulur.
• Mərkəzləşdirilmiş məlumat saxlama: Məlumat bir mərkəzi yerdə saxlanılır və digər cədvəllər yalnız həmin mərkəzi məlumatı istinad edirlər.

Müəyyən hallarda Data Redundancy faydalı ola bilərmi?

Bəli, bəzi xüsusi hallarda məlumat təkrarına qəsdən icazə verilir, məsələn:

• Performansın artırılması üçün: Çox tez-tez axtarılan məlumatların bir neçə yerdə saxlanılması axtarışı sürətləndirə bilər.
• Backup və təhlükəsizlik məqsədləri ilə: Eyni məlumatın bir neçə nüsxəsinin saxlanması məlumat itkisinin qarşısını almaq üçün faydalı ola bilər.

Lakin bu cür təkrarlar da nəzarət altında və düzgün şəkildə tətbiq olunmalıdır.

Nəticə

Data Redundancy, verilənlər bazasının dizaynında vacib diqqət yetirilməli anlayışlardan biridir. Yüksək səviyyədə təkrar həm texniki, həm də idarəetmə baxımından ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, verilənlər bazası yaradılarkən və inkişaf etdirilərkən məlumat təkrarını minimuma endirmək və məlumatların bütövlüyünü qorumaq üçün effektiv strukturlar qurulmalıdır.