CRUD (Create, Read, Update, Delete) — məlumatların idarə olunmasında istifadə olunan dörd əsas əməliyyatın qısaltmasıdır. Bu əməliyyatlar verilənlər bazası sistemlərində və tətbiqlərdə məlumatların yaradılması, oxunması, yenilənməsi və silinməsi ilə bağlı əsas funksiyaları əhatə edir. Hər bir tətbiq və verilənlər bazası, bu əməliyyatlar üzərində qurulur və istifadəçilərə məlumatları idarə etmək və onlarla əməliyyatlar aparmaq imkanı verir. CRUD əməliyyatları həmçinin məlumatların işlənməsi və təqdim edilməsi üçün əsas rol oynayır.

1. Create (Yaratma):

Bu əməliyyat yeni məlumatın yaradılmasıdır. Məlumat daxil edilən zaman, məlumatlar verilənlər bazasına əlavə olunur. Məsələn, bir istifadəçi öz profilini yaratdıqda, adı, e-poçt ünvanı, parol kimi məlumatlar verilənlər bazasında saxlanır. Bu əməliyyat yeni məlumatları yaratmaq və onları sistemə daxil etmək üçün istifadə olunur.

Nümunə:

• Yeni istifadəçi qeydiyyatı
• Yeni məhsul əlavə etmək
• Yeni yazı və ya məqalə yaratmaq

2. Read (Oxuma):

Oxuma əməliyyatı verilənlər bazasında mövcud olan məlumatları oxumaq və istifadəçiyə təqdim etmək üçün istifadə edilir. Bu əməliyyatda məlumatlar verilənlər bazasından çıxarılır və istifadəçiyə göstərilir. Məsələn, bir istifadəçi öz məlumatlarını daxil edərkən, verilənlər bazasından onun profili oxunur və istifadəçiyə təqdim olunur.

Nümunə:

• Bir istifadəçinin məlumatlarını göstərmək (ad, soyad, yaş və s.)
• Bütün məhsulların siyahısını göstərmək
• Təqdim edilən məlumatların axtarılması

3. Update (Yeniləmə):

Bu əməliyyat mövcud məlumatları dəyişdirmək üçün istifadə olunur. Məlumatlar artıq mövcuddursa, istifadəçi bu məlumatları dəyişdirə bilər. Bu, istifadəçi məlumatlarını yeniləmək, məhsul məlumatlarını dəyişdirmək və ya digər hər hansı bir məlumatı redaktə etmək üçün istifadə olunur.

Nümunə:

• İstifadəçi şifrəsini dəyişdirmək
• Məhsulun qiymətini yeniləmək
• Təqdimat kodlarını dəyişdirmək

4. Delete (Silinmə):

Silinmə əməliyyatı verilənlər bazasında mövcud olan məlumatı tamamilə silmək üçün istifadə edilir. Bu əməliyyatda məlumatlar silinir və artıq həmin məlumatlara daxil olmaq mümkün olmur. Silinmə əməliyyatı məlumatların qalıcı şəkildə sistemdən çıxarılması üçün çox vacibdir, xüsusilə məlumatların səhv daxil edilməsi və ya artıq lazım olmaması hallarında.

Nümunə:

• İstifadəçi hesabını silmək
• İstifadəçi tərəfindən yaradılmış yazıları və ya məqalələri silmək
• Məhsulun satışdan çıxarılması

CRUD əməliyyatları, məlumatların saxlanması, idarə olunması və yenilənməsi sahəsində tətbiqlərin ən əsas fəaliyyətləridir. Tətbiqə verilənlər bazasından məlumatların alınması, məlumatların yaradılması, dəyişdirilməsi və silinməsi funksiyalarını təmin edərək, istifadəçilərə bütün məlumatlara rahat şəkildə daxil olma imkanı verir.