Modul — Python-da funksiyalar, dəyişənlər, siniflər və digər kod bloklarını özündə birləşdirən ayrı .py faylıdır. Modulun əsas məqsədi kodu bölmək, təkrar istifadəyə şərait yaratmaq və proqramın strukturunu səliqəli və asan idarə olunan hala gətirməkdir.

Niyə modul istifadə olunur?

1) Kodun təkrar istifadəsi (reusability):

Bir dəfə yazılmış kodu müxtəlif layihələrdə və ya fayllarda istifadə etmək üçün modullardan faydalanılır.

2) Kodun təşkilatı və oxunaqlılığı:

Kodu bir faylda saxlamaq əvəzinə, funksional hissələrə bölmək proqramı daha anlaşıqlı və oxunaqlı edir.

3) Dəyişikliklərin asan aparılması:

Bir funksiyada dəyişiklik etdikdə, onu hər faylda dəyişmək əvəzinə, moduldakı kodu dəyişmək kifayət edir.

4) Kodun miqyaslana bilməsi (scalability):

Modul əsaslı proqramlar böyüdükcə daha asan idarə olunur.

Modul növləri:

✅ 1. Daxili (built-in) modullar:

Python özü ilə birlikdə gələn modullardır. Məsələn:

• math — riyazi funksiyalar üçün
• datetime — tarix və saatla işləmək üçün
• random — təsadüfi ədədlər üçün
• os — əməliyyat sistemi ilə qarşılıqlı əlaqə üçün

İstifadəsi:

import math

print(math.sqrt(25)) # Nəticə: 5.0

✅ 2. Xarici modullar (external modules):

Python-un standart kitabxanasına daxil olmayan, pip vasitəsilə quraşdırılan modullardır. Məsələn:

• pandas — məlumat analitikası üçün
• requests — HTTP sorğuları üçün
• numpy — elmi hesablamalar üçün

Quraşdırma:

pip install pandas

✅ 3. Öz modulun (custom module):

İstifadəçi tərəfindən yaradılan .py fayllardır. Məsələn, hesablamalar.py adlı modul:

# hesablamalar.py

def kvadrati(x):

return x * x

def cemi(a, b):

return a + b

İstifadə:

import hesablamalar

print(hesablamalar.kvadrati(4)) # Nəticə: 16

print(hesablamalar.cemi(3, 5)) # Nəticə: 8

Alternativ:

from hesablamalar import kvadrati

print(kvadrati(6)) # Nəticə: 36

Modullar harada saxlanılır?

• İstifadəçi modulları: Eyni qovluqda və ya PYTHONPATH daxilində olmalıdır.
• Daxili modullar: Python quraşdırıldığı yerdə Lib adlı qovluqda yerləşir.

Modulların idarəsi üçün faydalı üsullar:

• import modul_adi – modulun tam adını istifadə edərək
• from modul_adi import funksiya – birbaşa funksiyanı import etmək
• as açarı ilə modula ad vermək:

import pandas as pd

Son olaraq:

Modul istifadəsi peşəkar proqramlaşdırmanın ayrılmaz hissəsidir. Kiçik layihələrdən tutmuş, böyük sistemlərə qədər modullar proqramın bölünüb idarə olunmasını, kodun təkrar istifadəsini və inkişaf etdirilməsini asanlaşdırır.