Kernel — əməliyyat sisteminin ən əsas və mərkəzi hissəsidir. O, kompüterin proqram təminatı ilə aparat hissələri arasında vasitəçi rolunu oynayır. Kernel olmadan əməliyyat sistemi işləyə bilməz, çünki bu komponent aparat resurslarını (CPU, yaddaş, cihazlar və s.) idarə edir və bütün proqramların bu resurslara necə çıxış edəcəyini tənzimləyir.

Kernel-in əsas funksiyaları:

1. Proseslərin idarə edilməsi (Process Management):

Kernel, eyni vaxtda işləyən proqramları və onların yaratdığı prosesləri idarə edir. Hər bir prosesin CPU-dan nə zaman istifadə edəcəyini və bir-biri ilə necə qarşılıqlı əlaqədə olacağını tənzimləyir.

2. Yaddaşın idarə edilməsi (Memory Management):

Kernel, sistemin yaddaşını proqramlar arasında səmərəli şəkildə bölüşdürür. Hər proqramın istifadə etdiyi yaddaş sahəsini izləyir və digər proqramlarla toqquşmanın qarşısını alır.

3. Aparat vasitələrinin idarə edilməsi (Device Management):

Kernel, klaviatura, monitor, printer, sərt disk və s. kimi aparat vasitələri ilə proqramlar arasında əlaqə qurur. Bu, cihaz sürücüləri (drivers) vasitəsilə həyata keçirilir.

4. Fayl sisteminin idarə olunması (File System Management):

Kernel faylların yaradılması, silinməsi, adının dəyişdirilməsi və oxunması kimi əməliyyatlara nəzarət edir və bu proseslərin təhlükəsiz və ardıcıl aparılmasını təmin edir.

5. Sistem çağırışlarının işlənməsi (System Calls):

Proqramlar, sistem resurslarına çıxış üçün kerneldən icazə almaq məcburiyyətindədir. Kernel, bu müraciətləri qəbul edib, cavablandıran əsas mexanizmdir.

Kernel növləri:

1. Monolitik Kernel: Bütün funksiyalar bir modulda yerləşir. (Məsələn: Linux)
2. Mikrokernel: Əsas funksiyalar ayrı-ayrı modullara bölünür və daha çevik arxitekturaya malikdir. (Məsələn: Minix)
3. Hybrid Kernel: Hər iki yanaşmanın qarışığıdır. (Məsələn: Windows NT, macOS)

Nüvə niyə vacibdir?

• Kompüter resurslarının düzgün idarə olunmasını təmin edir.
• Proqramlar arasında qarşılıqlı ziddiyyətlərin və səhvlərin qarşısını alır.
• Kompüterin sürətli, sabit və təhlükəsiz işləməsinə şərait yaradır.
• İstifadəçi və aparat arasında qırılmaz bir əlaqə yaradır.